Onze conclusie tot op dit moment is dat we goed op weg zijn richting een crisisbestendige infrastructuur voor hulp en zorg, waarbij die infrastructuur in steeds grotere mate wordt gedragen door burgers: de hulp- en zorgvragers zelf, hun omgeving en vrijwilligers. Dit zal niet voldoende zijn om alle hulp en zorg te bieden en dus is het zaak soepel en effectief samen te werken met professionals. Burgers leren de regie te nemen zonder onnodig hulp of zorg te claimen, professionals leren te dienen: aansluiten bij wat de mensen zelf vinden dat ze nodig hebben, zonder de eigen professionaliteit uit het oog te verliezen, en vrij van organisatiebelangen en politieke druk.
Voor ons resulteert dit in de volgende aandachtspunten voor de korte termijn:
- Van WIJ naar wij - Meer nog dan nu zullen we samen gaan werken met burgers, mantelzorgers en collega's van andere organisaties. We merken dat dat standalone bijna niet gaat - mensen blijven je toch zien als iemand van een organisatie - en het dus zaak is op een andere manier verbinding te zoeken, buiten de deur, in platforms en waardenetwerken. Die verbinding komt dan van het gemeenschappelijk ideaal wat het weer mogelijk maakt dat ook burgers bij kunnen dragen. Van de organisatie WIJ, in hoofdletters, transformeren we naar een gewone wij in kleine letters. Een groep mensen die talenten delen met gelijkgestemden die aan dezelfde ambities werken.
Dit soort samenwerking zal tot gevolg hebben dat organisaties veel meer dan nu faciliteiten gaan delen waardoor gebouwen, data, kennisbronnen, backoffices steeds meer gereedschappen worden voor gezamenlijk gebruik.
- Zorgvoorelkaar - Uitbouwen van de beweging Zorgvoorelkaar. De basis is dit jaar gelegd met de experimenten regelarme zorg, de samenwerking achter 1 telefoonnummer van de organisaties die vrijwilligersdiensten aan huis aanbieden, en de verbinding van deze twee met de online marktplaats Zorgvoorelkaar. Zo ontstaat via drie kanalen - online, telefoon en in de wijk - één gemeenschappelijke voordeur, ontkokerd, waar burgers terecht kunnen voor alle hulp en zorg die ze nodig hebben.
Zoals de naam aangeeft zal die hulp en zorg waar dat kan van de burgers zelf komen. De opdracht van de experimenten regelarme zorg is juist dit te waarborgen. In de experimenten werken Sociaal Team, Zichtbare Schakel en WMO-loket samen aan de realisatie van principes als loslaten, eigen regie en 1 gezin 1 plan. Waarbij dat plan het plan is van de klant en zijn omgeving (en geen plan ook een optie kan zijn).
In de leergangen Verbinden en veranderen leren de professionals (wat ook vrijwilligers kunnen zijn) elkaar kennen waardoor ze meer en beter gaan samenwerken, en leren ze samen reflecteren op hun werkwijzen: helpen met de handen op de rug, burger waar het kan en professional waar het moet, samen denken en samen doen, wegkomen van concurrentie, delen in plaats van verdelen, uit de behandelstand.
- Kantelen in de wijk - De activiteiten in de wijk worden steeds meer georganiseerd en uitgevoerd door klanten, vrijwilligers en buurtbewoners. Accommodatie wordt steeds meer gevonden en gedeeld in zorgcentra en andere gebouwen. Waar dat kan stellen we buurtbewoners in staat om gratis van de gebouwen gebruik te maken, in ruil voor een bijdrage (in natura) aan onderhoud of organisatie.
De belangrijkste uitdaging is een situatie te realiseren waarin ook op het oog kwetsbare, lastige, onaangename en onaangepaste buurtbewoners zich welkom voelen en graag een bijdrage leveren. Gewoon mee kunnen doen zoals ieder ander.
In de oude situatie, met professionele ondersteuning, lukte dit op de oude manier en was er een hoog bereik onder kwetsbare ouderen. Lukt het in de nieuwe situatie op de nieuwe manier - de buurtbewoners doen het zelf - ook?
- Gezondheidsbevordering en preventie - Een actieve en gezonde leefstijl is iets wat ieder mens zelf moet regelen maar door er stelselmatig aandacht aan te besteden kan dit wel worden bevorderd. Dit is belangrijk want een actieve leefstijl met voldoende beweging en voldoende voeding - niet te veel, niet te weinig - draagt eraan bij dat mensen fitter zijn, meer contacten hebben en langer gezond en dus vrij van hulp en zorg blijven. Denk ook aan zaken als valpreventie, passende huisvesting en voorkomen of wegnemen van isolement.
Personen en organisaties die op deze gebieden actief zijn brengen we bij elkaar of we zoeken ze op teneinde zoveel mogelijk de krachten te bundelen en samen te bereiken dat meer mensen gaan beantwoorden aan de landelijke beweeg- en voedingsnormen, tijdig hun woning aanpassen, zorgen voor veiligheid in hun eigen huis, en op enigerlei wijze zijn verbonden met andere mensen. Of ze daar echt werk van maken bepalen uiteindelijk die mensen zelf.
- Vroegsignalering - Een van de goede resultaten van Zorgvoorelkaar is een sterk verbeterde samenwerking tussen maatschappelijk werk, wijkverpleging en huisarts annex praktijkondersteuner. Door deze betere samenwerking en afstemming komen problemen in gezinnen eerder en integraler in beeld en wordt er sneller en effectiever hulp geboden, voordat de problemen verergeren, mensen onnodig last ervan ondervinden en hulp en zorg onnodig duur worden.
Met hetzelfde doel organiseren ouderenbonden, Humanitas, WIJ, Stib en andere organisaties onder de naam Samen sterker gesprekken aan huis met 75- tot 80-jarigen over hun gezondheid, leefstijl, voeding, huisvesting en sociale contacten. Tevens worden ze in deze gesprekken geïnformeerd over de voorzieningen die er zijn, mochten ze deze nodig hebben. Soms gebeurt dit meteen al als de situatie daar aanleiding toe geeft. De gesprekken worden gevoerd door getrainde vrijwilligers, wijk na wijk, zodat over 2 jaar alle ouderen in deze leeftijdsgroep zijn bezocht, althans, diegenen die dat willen. Ongeveer twee derde van de aangeschreven ouderen is niet geïnteresseerd in een gesprek.