Zeggenschap

WIJ is een netwerk van een kleine duizend mensen. Behalve een directeur zijn er geen leidinggevenden en de directeur deelt de leiding met alle stakeholders. Coördinatie gebeurt in de vorm van onderlinge afstemming, bijna altijd in kleine groepen van mensen die beslissen over het werk dat ze zelf en samen uitvoeren. Meestal bestaan deze netwerken uit klanten, mantelzorgers, vrienden of omwonenden van klanten, vrijwilligers en professionals, werkzaam bij WIJ en andere organisaties. Er is geen harde scheidslijn tussen binnen en buiten. Ieder bestuurt zijn eigen inbreng en samen besturen we wat we samen doen.

Samen sturen

Zelf besturen wil niet zeggen dat ieder zijn eigen ding kan doen of dat er geen sturing is. Die is er volop, juist omdat de anderen ook sturen (net als in het verkeer). De sturing komt van elkaar en van buiten: klanten, stakeholders, andere betrokkenen. De manier waarop dit gaat is vastgelegd in een paar spelregels. 

Met deze spelregels kent WIJ de facto meer sturing en leiding dan menige andere organsiatie, alleen komt de leiding niet van één of enkele personen maar is die gedistribueerd over alle mensen die bijdragen aan de waarde die ze samen realiseren. In plaats van verdeeld is de sturing gedeeld. Zelf sturen is in alle gevallen samen sturen.

Besluiten worden er weinig genomen. Beter: ze worden doorlopend genomen, terwijl er gewerkt wordt, door de mensen die het werk doen. Er is geen scheiding van denken en doen. Als verdieping nodig is op thema's die iedereen aangaan gebeurt dit in themabijeenkomsten die ook iedereen mag uitschrijven.

Slapende ondernemingsraad

Het samen besturen is in de loop der tijd stap voor stap gegroeid. Naarmate de zeggenschap over het eigen werk toenam werd de rol van de medezeggenschap minder belangrijk. Wie zeggenschap heeft heeft geen medezeggenschap meer nodig. Uiteindelijk heeft dit geleid tot de huidige situatie dat WIJ nog wel een formele ondernemingsraad kent, maar deze heeft bij de oprichting alle bevoegdheden overgedragen aan de medewerkers (betaalde en onbetaalde). De medezeggenschap is verplaatst van ondernemingsraad naar het primair proces: directe zeggenschap daar waar het gebeurt.

In een interne medezeggenschapsregeling is vastgelegd dat in situaties waarin advies of instemming van een ondernemingsraad nodig is de betreffende zaak in een themabijeenkomst wordt voorgelegd aan alle betrokkenen. Na de themabijeenkomst ontvangen de deelnemers binnen een week een verslag en volgt per mail een poll waarin de medewerkers hun stem uitbrengen. De optie met de meeste stemmen krijgt de voorkeur.

Besturing

Natuurlijk ontkomt WIJ niet aan juridische verplichtingen zoals het hebben van een bestuur en een raad van toezicht, of het verantwoorden van de besteding van de middelen. Bestuur en toezicht zijn erop ingericht om de gedeelde besturing - samen met klanten en andere belanghebbenden - zo goed mogelijk te ondersteunen en bewaken en zo ver mogelijk door te voeren.